Πάγωμα ωαρίων: Τι είναι και ποια είναι η κατάλληλη ηλικία;

Οι πιθανότητες μιας γυναίκας να συλλάβει με φυσικό τρόπο ελαττώνονται καθώς μεγαλώνει η ηλικία της, επειδή μειώνεται τόσο η ποιότητα, όσο και ο αριθμός των ωαρίων της. Πιο συγκεκριμένα, η γονιμότητα αρχίζει να μειώνεται καθώς μια γυναίκα πλησιάζει τα 30 και η μείωση είναι πιο σημαντική μετά την ηλικία των 35 ετών. Αυτό συμβαίνει γιατί κάθε γυναίκα γεννιέται με έναν συγκεκριμένο αριθμό ωαρίων (αποθεματικό των ωοθηκών) που εξαντλείται με την πάροδο του χρόνου. Τη λύση στο πρόβλημα αυτό έρχεται να δώσει η κατάψυξη ή το πάγωμα των ωαρίων.

Τι είναι το πάγωμα των ωαρίων;

Το πάγωμα των ωαρίων είναι ένας τρόπος διατήρησης της γονιμότητας και περιλαμβάνει την κατάψυξη αυτών, όταν η γυναίκα είναι πιο νέα και συνεπώς έχει περισσότερα και καλύτερης  ποιότητας ωάρια. Η διαδικασία περιλαμβάνει τη συλλογή και κατάψυξη των ωαρίων, με απώτερο σκοπό την απόψυξή τους (αν αυτό χρειαστεί), ώστε να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν στη θεραπεία γονιμότητας.

Ποιες γυναίκες μπορούν να επωφεληθούν από τη διαδικασία;

Αν εξαιρέσουμε το πάγωμα των ωαρίων για ιατρικούς λόγους (π.χ. για μια πάθηση που θα επηρεάσει αρνητικά τη γονιμότητα, όπως θεραπεία για καρκίνο), η βασική ένδειξη αφορά γυναίκες που δεν είναι έτοιμες να αποκτήσουν παιδί ή δεν έχουν βρει ακόμη τον κατάλληλο σύντροφο. Μην ξεχνάμε επίσης ότι οι απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής είναι πολλές και το δίλημμα καριέρα ή οικογένεια είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι το πάγωμα των ωαρίων είναι ένα είδος «επένδυσης», που λειτουργεί σαν ασφαλιστική δικλείδα για το μέλλον και επιτρέπει την αποφυγή λήψης γρήγορων και προσωπικών αποφάσεων. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι οι γυναίκες που έχουν υποβληθεί στη διαδικασία παγώματος ωαρίων, μπορεί να μη χρησιμοποιήσουν πότε τα κατεψυγμένα ωάρια (καθώς μπορεί να επέλθει σύλληψη με φυσικό τρόπο στο μέλλον).

Τι περιλαμβάνει η κατάψυξη των ωαρίων;

Η διαδικασία μοιάζει με αυτή της εξωσωματικής γονιμοποίησης και συνήθως διαρκεί περίπου 10-12 μέρες. Περιλαμβάνει την χρήση ορμονικών ενέσιμων φαρμάκων που στόχο έχουν τη διέγερση των ωοθηκών, για την ενίσχυση της παραγωγής ωαρίων. Όταν τα ωάρια αυτά ωριμάσουν, συλλέγονται με μια απλή διαδικασία που ονομάζεται ωοληψία. Σε αυτό το σημείο, αντί να αναμειχθούν με το σπέρμα (όπως συμβαίνει στην εξωσωματική γονιμοποίηση), καταψύχονται με την τεχνική της υαλοποίησης (γρήγορη κατάψυξη με εξαιρετικά ποσοστά επιτυχίας) και αποθηκεύονται. Η περίοδος αποθήκευσης για τα ωάρια είναι μάξιμουμ τα 10 έτη.

Οι περισσότερες γυναίκες θα συλλέξουν περίπου 10-15 ωάρια, αν και αυτό δεν είναι πάντα δυνατό για όλες, ιδιαίτερα για γυναίκες με χαμηλά αποθέματα ωοθηκών (χαμηλή ωοθηκική εφεδρεία). Αν η ασθενής θελήσει στο μέλλον να τα χρησιμοποιήσει, αυτά αποψύχονται και και στη συνέχεια γίνεται η έγχυση με το σπέρμα του συζύγου/ συντρόφου (όπως και στην περίπτωση της εξωσωματικής γονιμοποίησης). Το  βασικό πλεονέκτημα είναι ότι κατά την απόψυξη, η «ηλικία» των ωαρίων είναι αυτή της ηλικίας παγώματος. Η όλη διαδικασία είναι ασφαλής ενώ οι παρενέργειες από τα φάρμακα γονιμότητας είναι σπάνιες.

Πόσα ωάρια πρέπει να παγώσω και ποια είναι η κατάλληλη ηλικία;

Για να μπορέσουμε να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση θα πρέπει αρχικά να ορίσουμε το εκτιμώμενο ποσοστό ζωντανών γεννήσεων (eLBR). Το eLBR μπορεί να οριστεί ως η πιθανότητα απόκτησης ενός μωρού από κατεψυγμένα ωάρια, όταν αυτά χρησιμοποιηθούν  αργότερα στη ζωή.

Ο βασικός παράγοντας που επηρεάζει το eLBR είναι η ηλικία της γυναίκας. Με άλλα λόγια, νεότερες γυναίκες είναι σε θέση να παγώσουν περισσότερα ωάρια ανά κύκλο από γυναίκες μεγαλύτερης αναπαραγωγικής ηλικίας. Επίσης, πρέπει να σημειώσουμε ότι καθώς η ηλικία αυξάνει, ένα μεγαλύτερο ποσοστό των ωαρίων θα είναι γενετικά ανώμαλο (ωάρια «κακής ποιότητας»). Έτσι, για να έχουμε μία καλή πιθανότητα απόκτησης ενός μωρού από κατεψυγμένα ωάρια (υψηλό eLBR), μια γυναίκα άνω των 40 ετών θα πρέπει να παγώσει σημαντικά περισσότερα ωάρια από μια γυναίκα κάτω των 35 ετών. Ενδεικτικά, μια γυναίκα 40 ετών ίσως χρειαστεί να παγώσει πάνω από 20 ωάρια (και να χρειαστεί να υποβληθεί σε αρκετούς κύκλους ωοθηκικής διέγερσης για να πετύχει τον αριθμό αυτό) ενώ μία γυναίκα 35 ετών 8-10 ωάρια. Συνεπώς, ιδανικά το πάγωμα των ωαρίων καλό θα ήταν να γίνεται σε ηλικία κάτω των 35 ετών.